Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń neurorozwojowych, które wpływa na codzienne funkcjonowanie osób w każdym wieku. Wbrew stereotypom, ADHD nie jest „modnym wymysłem” ani „lenistwem”, ale wynika z różnic w funkcjonowaniu mózgu, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za uwagę, samokontrolę i regulację impulsów.
Chociaż najczęściej diagnozuje się je w dzieciństwie, wiele osób dorosłych również zmaga się z jego objawami – często przez lata niezdiagnozowanymi. Niezrozumienie ADHD prowadzi do poczucia winy, wstydu i samoobwiniania, które mogą znacząco obniżać jakość życia. Dlatego tak ważne jest rzetelne poznanie tego zaburzenia oraz strategii radzenia sobie z jego wyzwaniami.
Dwa główne typy ADHD
W zależności od dominujących objawów wyróżniamy dwa główne podtypy ADHD:
1. ADHD z przewagą zaburzeń uwagi (ADD)
Ten podtyp często bywa mylnie pomijany, ponieważ nie wiąże się z typową dla ADHD nadpobudliwością ruchową. Osoby z tym rodzajem ADHD:
✔ Mają trudności z koncentracją, zwłaszcza na zadaniach wymagających długotrwałego wysiłku.
✔ Są zapominalskie i łatwo tracą wątek.
✔ Mogą sprawiać wrażenie „nieobecnych” lub „bujających w obłokach”.
✔ Często mają trudności z organizacją czasu i planowaniem.
✔ Łatwo się rozpraszają, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu.
✔ Mają skłonność do odkładania spraw na później.
Ten typ ADHD częściej występuje u dziewczynek i kobiet, co może prowadzić do późniejszych diagnoz i długiego okresu niezrozumienia własnych trudności.
2. ADHD z nadpobudliwością i impulsywnością
Osoby z tym podtypem ADHD są bardziej widoczne w społeczeństwie, ponieważ ich zachowania często rzucają się w oczy. Wyróżnia je:
✔ Nadmierna ruchliwość – wiercenie się, bębnienie palcami, chodzenie po pomieszczeniu nawet w sytuacjach wymagających spokoju.
✔ Trudność w pozostawaniu w jednym miejscu przez dłuższy czas.
✔ Gwałtowne wchodzenie w słowo i przerywanie innym.
✔ Pochopne podejmowanie decyzji bez zastanowienia się nad konsekwencjami.
✔ Impulsywne wydawanie pieniędzy, szybkie zmiany zainteresowań, skłonność do ryzykownych zachowań.
✔ Problem z kontrolą emocji – szybkie wybuchy gniewu, drażliwość.
U dorosłych ADHD może prowadzić do trudności w pracy, niestabilności finansowej oraz problemów w relacjach interpersonalnych.
Warto zaznaczyć, że istnieje również typ mieszany ADHD, który łączy w sobie zarówno trudności z koncentracją, jak i nadpobudliwość oraz impulsywność.
Impulsywność w ADHD – co warto o niej wiedzieć?
Impulsywność w ADHD często jest postrzegana jako problem z samodyscypliną, ale w rzeczywistości wynika z różnic w działaniu mózgu, szczególnie w obszarach odpowiedzialnych za kontrolę impulsów (kora przedczołowa).
Osoby z ADHD nie działają impulsywnie dlatego, że „nie chcą” się powstrzymać – ich mózg przetwarza informacje inaczej, co sprawia, że reakcja pojawia się szybciej, zanim zdążą przemyśleć konsekwencje.
🔹 Emocjonalna impulsywność – gwałtowne reakcje na sytuacje, które u innych osób nie wywołałyby tak silnych emocji. Może to prowadzić do nieporozumień w relacjach i poczucia winy po wybuchach złości.
🔹 Behawioralna impulsywność – podejmowanie decyzji „tu i teraz” bez analizowania skutków, np. nagłe rzucenie pracy, impulsywne zakupy, niewłaściwe komentarze w rozmowach.
🔹 Impulsywność poznawcza – skakanie z tematu na temat, trudność w utrzymaniu spójnej narracji myślowej.
Ważne jest, aby nie traktować impulsywności jako cechy, którą można „wyłączyć siłą woli”, ale jako element ADHD, który wymaga konkretnych strategii zarządzania.
Strategie radzenia sobie z ADHD
✅ Struktura i organizacja – tworzenie checklist, planów dnia, aplikacji do zarządzania zadaniami.
✅ Praca nad impulsywnością – techniki mindfulness, zatrzymanie się na chwilę przed podjęciem decyzji, stosowanie zasady „10 sekund” (policzenie do 10 przed reakcją).
✅ Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – pomoc w zmianie niekorzystnych schematów myślowych, nauka nowych strategii radzenia sobie z impulsywnością i trudnościami organizacyjnymi.
✅ Terapia psychodynamiczna – pomoc w zrozumieniu głębokich mechanizmów psychicznych, wpływu doświadczeń z dzieciństwa na funkcjonowanie oraz trudności w relacjach interpersonalnych. Może być szczególnie skuteczna w pracy nad emocjonalną impulsywnością i niską samooceną.
✅ Aktywność fizyczna – pomaga regulować dopaminę, co wpływa na koncentrację i emocje.
✅ Farmakoterapia – stosowana, gdy inne metody nie są wystarczające.
Podsumowanie
ADHD to nie kaprys ani lenistwo – to realne zaburzenie, które wymaga odpowiedniego podejścia i wsparcia. Jeśli podejrzewasz, że masz ADHD, warto skonsultować się ze specjalistą. Odpowiednio dobrana terapia i strategie radzenia sobie mogą znacząco poprawić jakość życia.
💙 Potrzebujesz wsparcia? Zapraszamy do Strefy Komfortu – gabinetu psychologicznego w Oleśnicy. Oferujemy profesjonalne wsparcie psychologiczne, pomagając dorosłym w radzeniu sobie z ADHD i innymi trudnościami.
📍 Strefa Komfortu | Oleśnica | Psychologia | Wsparcie psychologiczne